25.12.2020 sayılı ve 30989 sayılı Resmi Gazetede Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünün hukuki statüsü, faaliyet alanı, görevleri, organları, teşkilat yapısı, bağlı ortaklık, işletme ve iştirakleri ile bunlar arasındaki ilişkileri, tasfiye, denetim ve mali hususlar ile diğer hususları düzenlemek amacıyla Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü Ana Statüsü hazırlanmış ve yürürlüğe girmiştir. Bahse konu 1899 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararının önemli kısımları aşağıda özetlenmiştir.
Hukuki statü
DMO; tüzel kişiliğe sahip, faaliyetlerinde özerk ve sorumluluğu sermayesiyle sınırlı bir iktisadi devlet teşekkülüdür. DMO’nun merkezi Ankara’dadır. DMO’nun sermayesi 130.581.584,00 TL olup tamamı devlete aittir. Söz konusu sermaye Cumhurbaşkanınca değiştirilebilir. DMO’nun ilgili olduğu bakanlık, Hazine ve Maliye Bakanlığıdır.
DMO’nun amacı ve faaliyet konusu
DMO’nun amacı, kamu hukukuna tâbi olan veya kamunun denetimi altında bulunan ya da kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyacı olan mal ve hizmetlerin kamu yararı gözetilerek, kamu kaynaklarının etkin ve verimli biçimde kullanılması, savurganlığın önlenmesi, faaliyet alanına giren ihtiyaç konusu malzemenin standart ve kalitesinin azami ölçüde sağlanması, şeffaflık, rekabet, hesap verebilirlik prensipleri doğrultusunda iç ve dış piyasadan tedarik edilmesi ve dağıtımı için kamu kurum ve kuruluşları adına merkezi satın alma işlevini yürütmek üzere, satın almak veya alıcı kurum ve kuruluşlar ile üretici veya satıcıları buluşturmak suretiyle ihtiyaçlarının teminini sağlamaktır. DMO ayrıca, kamu yararına çalışan dernekler ile bunların iştirakleri, vergi muafiyeti tanınan vakıflar ile bunların iştirakleri, vakıf yükseköğretim kurumları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kamu bankalarının ihtiyaçlarını da karşılayabilir. DMO, amaç ve faaliyet konuları ile ilgili her türlü taşımacılığı yapar veya yaptırır, bunlarla ilgili nakil vasıtaları satın alabilir veya kiralayabilir, depolar tesis eder, kiralar veya bunları kiraya verebilir. DMO, amaç ve faaliyet konularına giren işlerin ifası için taşınır ve taşınmaz mallar satın alabilir, kiralayabilir veya bunları kiraya verebilir, borç ve alacakları için ipotek, ticari işletme rehni dâhil leh ve aleyhte rehin verebilir veya alabilir, kendi taşınmazları üzerinde diğer ayni hakları tesis edebilir. DMO, amaç ve faaliyet konuları ile ilgili olarak istihdamı geliştirme çalışmaları kapsamında düzenlenen beceri kazandırma programlarının uygulanmasını, kurulmuş ve kurulacak küçük ve orta büyüklükteki özel kuruluşlara idari ve teknik alanlarda rehberlik yapılmasını sağlayabilir.
Faaliyete konu mal ve hizmet grupları
DMO’nun faaliyetine konu mal ve hizmet gurupları şunlardır; a) Bilişim ürünleri (kurum otomasyonuna yönelik yazılımlar hariç), b) Büro makine ve ekipmanları, c) Sabit tesisler hariç aydınlatma cihazları ve ısıtma-soğutma araçları, ç) Kâğıt ve kırtasiye ürünleri, d) Giyim ürünleri ve aksesuarları, e) Mobilya ve büro mefruşatı, f) Temizlik ürünleri ile temizlik araç ve ekipmanları, g) Taşıt, üstyapılı taşıt ve iş makinesi, bunların akü ve lastikleri ile akaryakıt ve sarf malzemesi, ğ) Taşıt, üstyapılı taşıt ve iş makinesi kiralamaları, h) İlaç, tıbbi cihaz ve sağlık ürünleri, ı) Seyahat ve nakliye hizmetleri, i) Basılı ürünler ve basım hizmetleri, j) Elektrik ve yakıt ürünleri, k) Kamu kurum ve kuruluşlarının sair döşeme, demirbaş, makine ve teçhizatlardan ortak kullanım konusu olanları, l) Yönetim kurulunca belirlenecek diğer mal ve hizmet grupları.
Temel ilkeler
DMO, 6’ncı maddede belirtilen mal ve hizmetleri iç ve dış piyasadan, öncelikle yerinden ve ilk elden, toplu alımların sağladığı fiyat avantajlarından azami ölçüde yararlanılarak en ekonomik biçimde mutat ticari usullerle tedarik eder. DMO, bu mal ve hizmetleri 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu çerçevesinde veya aynı Kanunun 3’üncü maddesinin (g) bendinde düzenlenen istisna kapsamına giren alımlar yönünden, katalog anlaşmaları kapsamında veya elektronik ihale veya diğer satın alma usulleriyle temin edebilir.
DMO’nun, 6’ncı maddede belirtilen mal ve hizmet gruplarından hangilerini sağlayacağı katalogda gösterilir. Kataloğun hazırlanması, uygulanması ve yayımlanmasıyla ilgili hususlar ile katalogda yer alacak ürünler DMO tarafından belirlenir. Katalogda yer alacak firmaların ülke düzeyinde taahhüdünü yerine getirecek yeterliğe sahip olması ve rekabeti engellemeyecek şekilde belirlenmesi esastır. Ancak, yerel olarak üretilen ürünlerin ve küçük ölçekli firmaların da ekonomiye kazandırılması amacıyla, belli bir il veya bölgeye hizmet veren firmaların katalogda yer almalarını sağlayacak tedbirler alınır.
DMO, yerli ürün veya yerli üreticilerin desteklenmesi amacıyla farklı Katalog uygulamalarına gidebilir. DMO, yurtiçinde üretimi bulunmayan veya sınırlı bulunan orta-yüksek ve yüksek teknoloji transferine dayalı ürünlerde yerli üretimin geliştirilmesi amacıyla alım garantisi verebilir. DMO’nun, yapacağı ihalelerde elektronik ihale yöntemlerini kullanması esastır. Elektronik ortamda yapılan ihalede uygulanacak esas ve usuller DMO tarafından belirlenir.
DMO, sunacağı mal ve hizmeti, katalogda yer alan müteşebbisler arasında ihale veya pazarlık yapmak suretiyle temin edebileceği gibi, belirlenecek parasal tutara kadar olan mal ve hizmetleri katalogda yer alan müteşebbislerden doğrudan sipariş yoluyla da temin edebilir.
Yukarıda belirtilen usullerin herhangi biriyle temin edilemeyen veya piyasa fiyatlarının yüksek olduğu veya toplu alımında kamu yararının bulunduğu anlaşılan mal ve hizmetler DMO tarafından belirlenecek esas ve usuller çerçevesinde tedarik edilerek, kamu kurum ve kuruluşlarının talepleri karşılanabilir. Katalogda yer alan müteşebbislerden temin edilen mal ve hizmetler ile çerçeve anlaşmalar suretiyle veya ihaleler sonucu temin edilen mal ve hizmetlerin karşılığında alınacak hizmet bedeli Yönetim Kurulunca belirlenir.
Bağlı ortaklıklara uygulanacak hükümler
Bağlı ortaklıkların kuruluşu, yönetim kurulunun teşkili, yönetim kurulu üyesi, denetçi, genel müdür ve genel müdür yardımcılarının atanması veya seçilmesi ve bunların nitelik ve şartları, yönetim kurulunun ibrası ve diğer konularda 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, ilgili mevzuat, ana sözleşme ve bunlarda hüküm bulunmayan konularda Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır. Özel kesim; bağlı ortaklıktaki hisse oranı %20 ile %40 arasında ise yönetim kurulunda bir üye, %40 ve daha fazla ise iki üye bulundurma hakkına sahip olur. Bağlı ortaklık genel müdürü hariç, DMO’nun payını temsil etmek üzere atanmış olan bütün yönetim kurulu üyeleri ile denetçiler başka bir bağlı ortaklık veya iştirakte yönetim, denetim ve tasfiye kurulu üyesi olamazlar. DMO’yu temsilen, bağlı ortaklık yönetim kurulu üyesi olarak görev alacakların hisse senedi verme yükümlülüğü, DMO tarafından yerine getirilir. Yönetim kurulunun toplanması ve diğer hususlarda ana sözleşme ve Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır. Bağlı ortaklık genel müdürü, DMO ve bağlı ortaklık yönetim kurulunca alınan kararların uygulanması ve bağlı ortaklığın yönetiminde gereken gayret ve basireti göstermekle yükümlü ve aksine davranışlardan sorumludur. Bağlı ortaklık, DMO Yönetim Kurulu tarafından tespit edilen yatırım, planlama ve pazarlama ana hedeflerine göre hareket eder.
İştiraklere uygulanacak hükümler
İştiraklerin teşkili, nitelikleri, yönetimi ve diğer hususlarda 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, bu Ana Statü ile şirket ana sözleşmesi ve bunlarda hüküm olmayan konularda Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır. DMO ve bağlı ortaklıklara ait iştiraklerin yönetim kurullarında, DMO ve bağlı ortaklığı temsilen her %15 hisse için en az bir üye bulundurulur. 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 2’nci maddesi hükümleri saklıdır. DMO’nun veya bağlı ortaklığın herhangi bir iştirakindeki hisse oranı %20 ve daha az ise en az bir, %20’den fazla ise en az iki denetçi bulunur.
Mali hükümler, tasfiye ve denetim
Plan, program ve bütçeler, yatırım projelerinin hazırlanması, yatırım ve finansman programları, küçük tamamlama, idame ve yenileme yatırımları, fiyat ve tarifeler, muhasebe sistemleri, bilânçolar, netice hesapları ve faaliyet raporları, kâr dağıtımı, tasfiye ve denetim konularında 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri uygulanır.
DMO; yatırım ve işletme faaliyetlerini plan, program ve bütçelere dayalı olarak yürütmekle yükümlüdür. DMO’nun yıllık genel yatırım ve finansman programı takvim yılı başından en az yetmiş beş gün önce Cumhurbaşkanınca karara bağlanır. DMO’nun bütçesi, her hesap dönemi için yıllık genel yatırım ve finansman programındaki hedefler esas alınarak hazırlanır ve Yönetim Kurulunca onaylanır. Yıllık genel yatırım ve finansman programında değişiklik yapılması halinde, bu değişikliğe uygun olarak işletme bütçesinde de gerekli düzeltmeler yapılır. DMO ve bağlı ortaklıklarının, kesinleşen yıllık genel yatırım ve finansman programları ile işletme bütçesinin birer örneği Bakanlığa, Strateji ve Bütçe Başkanlığına, Sayıştay’a ve ilgili bakanlıklara gönderilir. DMO, Kalkınma Planına göre kendisi tarafından yapılması gereken yatırımlara ait mali, ekonomik ve teknik çalışmaları zamanında yaparak projelerini hazırlar ve takvim yılı başından yedi ay önce Bakanlık ile Strateji ve Bütçe Başkanlığına gönderir. Projesi hazır olmayan yatırıma başlanamaz.
