Türkiye’de sağlık işletmelerinin tıbbi tedarik yönetimi kapsamına giren mal veya hizmetlerin tutarı 2020 yılı itibariyle 40 Milyar TL’lik bir meblağa denk gelmekte bu rakamın 2021 yılında 50 milyar TL’yi aşacağı tahmin edilmektedir.
Tıbbi tedarik yönetiminin; sağlık sistemlerinde ve sağlık işletmeciliğinde son yıllarda önemi artmaktadır. Günümüzde gerek küresel ticaretin gelişmesi gerekse birçok işlemin elektronik ortama taşınması ürün ve hizmet akışlarına bakış açısındaki önemli değişikler oluşturarak, satınalma ve tıbbı tedarik zinciri yönetiminin önemini artırmaktadır. Öte yandan sağlık hizmet fiyatlarıyla ilgili izlenen politikalar neticesi oluşan maliyet baskısının sağlık işletmeleri üzerinde oluşturduğu finansal sürdürülebilirlik problemleri, sağlık yöneticilerini bütün gider kalemleri üzerinde daha hassas bir yaklaşım tarzına sürüklemektedir. Diğer işletmelerde olduğu gibi sağlık işletmelerinin de maliyetleri, izlenen satınalma ve tıbbı tedarik stratejileri ile yakından ilgilidir.
Tıbbi Tedarik Yönetimi; “sağlık hizmet sunumu için ihtiyaç duyulan yapım işleri dâhil bakım, onarım işleri ile her türlü hizmetler ve ürün veya cihazın satın alınması, yaptırılması veya kiralanması iş ve işlemlerinin yönetimi” olarak tanımlanabilir.
Türkiye’de sağlık işletmelerinin tıbbi tedarik yönetimi kapsamına giren mal veya hizmetlerin tutarı 2020 yılı itibariyle 40 Milyar TL’lik bir meblağa denk gelmekte bu rakamın 2021 yılında 50 milyar TL’yi aşacağı tahmin edilmektedir. Söz konusu tutar büyük ölçüde kamuya ait sağlık kurumlarının Kamu İhale Mevzuatı çerçevesinde veya DMO kanalıyla temin etmek zorunda olduğu tıbbı ürün, cihaz, demirbaş malzeme ve hizmetler ile bunların özel sağlık işletmelerindeki karşılıkları yer almaktadır. Bu tutara Sağlık Bakanlığınca KÖİ iş birliği yöntemi ile yaptırılan şehir hastanelerinin yapım, tıbbi cihaz ve hizmet maliyetleri yukarıdaki rakama dâhil değildir.
“Tıbbi Tedarik Yönetimi” sağlık sektöründe gerek kamu gerekse özel sağlık işletmelerinde çoğu yönetici için önemli bir iş yükü oluşturan riskli alanların başında gelmektedir. 2003 yılında yürürlüğe konan Sağlıkta Dönüşüm Programı ile birlikte Sağlık Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumu tarafından bu alandaki işlemlerin kolaylaştırılması için birçok düzenleme yapılmıştır. Sağlık Bakanlığının teşkilat yapısında önemli değişiklikler yapan 663 sayılı KHK ile kamu hastanelerini işletmek üzere kurulan ve 2017 yılında 694 sayılı KHK ile kapatılan kamu hastane birliklerinin kuruluş gerekçelerinden biride tıbbi tedarik yönetiminin daha ekonomik, etkin ve verimli yapılması idi.
“Tıbbi Tedarik Yönetimi” mevzuat bilgisi, satın alma tecrübesi, işletmecilik yeteneğine dayalı analitik hareket kabiliyeti olan personel ile sağlıklı olarak yapılabilir.
Sağlık işletmelerinin ihtiyaçları için gerek kamu sağlık işletmelerinin kamu ihale mevzuatı çerçevesinde yaptığı işlemlerde gerekse özel sağlık işletmelerinin özel sektör dinamikleri ile yaptığı alımlarda “Tıbbi Tedarik Yönetimi” süreci ihtiyacın ortaya çıkması başlayıp mal veya hizmetin teslim edilmesi ile yapılan değerlendirme veya planlamalar neticesi aynı ürün/hizmet veya farklı ürün/hizmetlerin temini için yeniden başlayan bir döngüdür. Bir başka deyişle işletmelerde satınalma ve tıbbı tedarik zinciri süreçleri işletmenin kurulması ile başlayıp işletmenin ömrü boyunca farklı zaman, çeşit ve boyutlarda tekrarlanan işlemlerden oluşmaktadır.
Sağlık işletmelerinde “Tıbbi Tedarik Yönetimi” süreci aşağıda belirtilen başlıklar altında açıklanabilir.
- İhtiyacın ortaya çıkması, tespiti veya bildirimi
- Temin edilecek yapım, mal veya hizmetin özelliklerinin belirlenmesi (teknik şartnamenin hazırlanması)
- Ön piyasa araştırması yapılması (yaklaşık maliyetin belirlenmesi)
- Temin usulünün belirlenmesi (ihale usulünün tespiti)
- Temin ile ilgili gerekli şartname, sözleşme vb. dokümanların hazırlanması (ihale dokümanının hazırlanması)
- İşletme yetkilisinden satınalma izninin alınması (ihale onayının alınması)
- Satınalma komisyonu oluşturulması (ihale komisyonunun kurulması)
- Satınalmanın ilgililere duyurulması (ihale ilânı ve ihale dokümanının ilgililerce görülmesi)
- İsteklilerden tekliflerin alınması
- Tekliflerin değerlendirilmesi ve satınalma işleminin karara bağlanması
- Satınalma kararının (ihale sonucunun) bildirilmesi ve sözleşme yapılması
- Mal, hizmet veya yapımın teslimi
- Teslim edilen mal, hizmet veya yapımın muayene ve kabul işlemleri
- Yükümlülüklerin yerine getirilmesi/ ödeme işlemleri
- Lojistik yönetim işlemleri
- Stok yönetim işlemleri
- Tedarikçi / taşeron performans değerlendirilmesi
- Yeni ihtiyaçların planlamaların yapılması
“Tıbbi Tedarik Yönetimi” süreçleri birbirlerini tamamlayan bir döngü şeklinde çalışmakta olup, zincirin bir halkasındaki kopma takip eden süreçleri de olumsuz etkilemektedir. Söz konusu süreci genel hatlarını ile aşağıdaki şekilde görebilirsiniz.
Tıbbi Tedarik Yönetimi Süreçleri
