Günümüz olumsuz şartlarına karşı dayanıklılığımız ve esnekliğimizi arttırabilmemiz için öz-şefkatin önemi çok büyüktür.
Pandemi ile beraber ekonomik zorluklar, yanı başımızda meydana gelen savaşlarla oluşan içinde bulunduğumuz zorlayıcı şartlar çoğumuzun psikolojisini olumsuz yönde etkilediği görmezden gelemeyeceğimiz bir gerçek.
Günümüz olumsuz şartlarına karşı dayanıklılığımız ve esnekliğimizi arttırabilmemiz için öz-şefkatin önemi çok büyüktür. Resilience’a (Esneklik-dayanıklılık) öz-şefkatin nasıl bir katkı sağladığı konusuna tekrar geleceğiz. Fakat öncesinde nedir bu öz-şefkat konusu ona bakalım.
Öz nezaket 3 temel bileşene sahip
Pozitif psikolojinin alanına giren öz-şefkat temelleri Budist psikolojisine dayanmaktadır.
Öz-şefkat kavramını geliştiren Kristin Neff adındaki Amerikalı bir doçenttir.
Kristin Neff öz nezaketin üç temel bileşene sahip olduğundan bahseder.
Bunlar öz-nezaket, bilinçli farkındalık ve ortak insanlık haysiyetidir.
Öz-nezaket kişini kendini yargılamadan, kızmadan ve kendine kötü davranmadan anlayışla ve kibar davranmasıdır. Bilinçli farkındalık ise daha önce birkaç yazımda detaylı olarak yer verdiğim bir konu. Kısaca bilinçli farkındalık zihnimizde, vücudumuzda, duygularımızda, çevremizde olan bitenin gözlenip, farkında olunması diyebiliriz. Ortak insanlık hassasiyeti ise her insanın hatalar yapabileceğini, kusursuz bir canlı olmadığını ve hatalar yapabileceğini kabul etme durumudur.
Acıma duygusu
İnsanoğlu evrimsel olarak karşılaştığı durumlarda olumsuz yanı daha çok görmeye odaklanır. Bardağın dolu tarafından daha çok boş tarafını görmeye meyillidir. Olumsuzluklara odaklanmamızın sebebi bilinçaltımızın bizi korumaya karşı tetikte olmasıdır. Bilinçaltımız, o olumsuzluk durumu bize zarar verir mi, hayatımızı tehdit eder mi diye bakar.
Fakat buna aşırı maruz kalmak bize zarar verir.
Yukarıda bahsettiğim gibi bu zorlu dönemde daha fazla karşılaştığımız durumların olumsuz yönlerine odaklanıyoruz.
Genelde bu olumsuz durumlarla karşılaştığımızda kendimize kötü davranıyoruz.
Kendimizi içinde bulunduğumuz durum için suçluyor, yargılıyor, öfkeleniyor veya utanıyoruz. Kendimize çoğu zaman acımasızca davranıyoruz. Tabi bu demek değildir ki, öz şefkat kendimize acıma duygusu.
Öz şefkat nedir?
Öz şefkat kendine acıma duygusu değildir. Öz şefkat yaşadığımız bu olumsuzlukların biz de oluşturduğu duyguları merhametle gözlemleyerek bu duyguların sağlıklı işlenmesine izin vermedir. Öz şefkat yaşadığımız bütün olumsuz duygular (Aslında bazı kuramlara göre duygunun olumlu olumsuzu yoktur.) olarak nitelendiğimiz duyguların hepsinin kabul etmek bu duygularla barışık olmaktır. Öz şefkat bir hata yaptığımızda kendimize zarar verecek şekilde yargılamamaktır. Öz şefkat kendimizi affedebilmeyi bilmektir. Öz şefkat hiç kimsenin mükemmel olmadığı gibi kendimizin mükemmel olmadığının farkına varmaktır.
Öz şefkati sağladığımızda kendimiz ile iyi bir hal ilişkisinde olduğumuz için karşılaşacağımız zorluklara daha esnek ve dirençli olacağız. Öz şefkat de deneyimleyerek, uygulayarak, duygularımızla temas ederek, tekrarlayarak kazanacağımız bir alışkanlıktır.
Öz şefkat ne değildir?
Bir şeyi anlamanın en iyi yollardan biri ne olmadığını tanımlamaktır.
Öz şefkat kendini şımartma değildir.
Öz şefkat duyguları hiçe saymak değildir.
Öz şefkat bencillik değildir.
Öz şefkat yaptığımız hataları görmezden gelmek değil aksine onları görmektir.
Öz şefkat kendine acıma değildir.
Peki öz şefkat seviyemizi nasıl arttıracağız?
Olaylara, durumlara, duygularımıza, çevremize farkındalığımızı arttırarak öz şefkat için gerekli olan ön adımlardan birini atmış olacağız.
Hata yaptığımızda kendimize bu durumun normal olduğunu kabul ederek affedebilmeliyiz.
Hayatımızda en anlayışlı ve şefkatli davrandığımız kimse kendimize de en az ona davrandığımız kadar şefkatle davranmalıyız.
Meditasyon yapmak hem bilinçli farkındalık hem de öz şefkat için etkili araçlardan biridir.
Öz şefkat yolculuğu size rahatsız edici, zor ya da uygulanamaz gelebilir.
Fakat emin olun yapmaya başladıkça ve uygulamayı sürdürdükçe yol alacağınızı ve kendinize iyi geleceğini göreceksiniz.
