Bu sene Kasım sonunda gazeteciliğe başlama serüvenimin 15. yılı olacak. Heyecanla başladığım ilk günlerde html kodlarını kendi kendime öğrenip, blog tasarımları yapıyor ve site yönetiminde kullanıyordum. O zamanlarda hekimlerin sorunlarına daha çok odaklanıp, alandaki en yeni makaleleri, en gelişmiş teknolojileri araştırıyor, aynı zamanda da sorunları dile getiriyordum. Aynı bugün yaptığım gibi, yine yenilikleri yazıyor, yeni html yazım tekniklerini öğreniyor ve internetin Web 3.0 halini konuşuyoruz. Metaverse ile yeni evrenlerin kapılarını aralamaya hazırlanıyoruz.
Ancak bazı sorunlar tekrar edip duruyor ve işte bunlardan bir tanesi geçtiğimiz günlerde yeniden kendini gösterdi. Asistan hekimlerin yaşadığı sorunlar yıllardır çözülmüyor. Dönem dönem gösteri yapılıyor, iş bırakma eylemleri ve medyada geniş yer buluyor. Sonra gösteri yapan asistan hekimler uzman olunca, kendi işlerine odaklanıyorlar ve sorunlar çözülmeden kaldığı yerden devam ediyor.
Yıllardır nöbet sorunu ve kıdemli ile zorlu iletişim süreci gündeme geliyor. Bu konunun çözümü aslında çok kolay. Tüm kurallar net şekilde belirlenip geri bildirimle desteklenerek ve denetim yapılmalı. Ağır hasta yükü de diğer sorun olan durumlardan birisi. Asistanlık eğitimi, Tıpta Uzmanlık Sınavını kazanıp başlayan bir öğrencilik süreci. Ancak son dönemlerde konuştuğum asistanlar, köle gibi çalıştıklarını, eğitim almanın sanki lütuf gibi görüldüğünü söylüyor.
Özlük haklarının olabildiğince az olması isteniyor. Nöbet tutmayı, görevden saymayıp eğer ertesi gün çalışırsa nöbet ücretinin ödenmesi gerektiğini söyleyenler de oldu. Yani kurallar net olsa, nöbet ertesi dinlenmesi gerektiği, bu süreçte nöbet ücretini alacağı belirtilse birçok sorun ortadan kalkacak.
Bunlara ek olarak, bilimsel araştırma yapma yöntemlerini geliştirmeleri gereken hekimler bu alanda da desteklenmeli. Klinik branşlar sadece hasta bakmakla yükümlü değiller.
Özellikle cerrahi branşlarda yaşanan kıdemli asistan sorunu iyi cerrahların yetişmesini de engelleyebiliyor. Nedenine gelince, ameliyatlara girmesine izin verilmeyen, yeni teknik öğretilmeyen asistan nasıl uzmanlığını alıp operasyon yapabilecek?
Bir asistanın kaderini bir üst kıdemli asistanın ellerine bırakan sistem acil şekilde düzenlenmeli. Yurt dışında olduğu gibi tüm asistanların geri bildirimde bulunmalı ve bu süreci objektif şekilde ele alan birimler oluşturulmalı. Dünyada neler olduğu konusuna gelirsek, asistan hekimler yurt dışında gayet insani haklara sahipler. Nöbet sayıları belli sayı ile sınırlı tutuluyor. Günlük bakılan hasta sayısı sınırlı oluyor. Kendini geliştirmek isteyen asistanlar destekleniyor. Asistanlar hocalarını değerlendiriyor. Eğer, sorun yaşayan asistan olursa çözülmesi için çalışılıyor. Bu süreç eğitim için adım atmayı gerektiriyor.
“Uzmanlık öğrencilerinin nöbet uygulaması üç günde birden daha sık olmayacak şekilde düzenlenir”
Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca, bu konuda şu açıklamada bulundu: “Biz değil 36 saat, 24 saate varan bir çalışma süresini de insani bulmuyoruz. Uzun mesailer, yoğun nöbetler asistan hekimlerimizin muzdarip olduğu eski bir sorundur. Bakanlığımızın uygulama ile ilgili yönetmeliği ise tartışmaya yer bırakmayacak kadar açık. Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği’nin 11. Maddesinde şu kural vardır: “Uzmanlık öğrencilerinin nöbet uygulaması üç günde birden daha sık olmayacak şekilde düzenlenir.” Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinin 41. Maddesinde “Gece nöbeti tutanlara ertesi gün görev verilmez” denmektedir. Bu madde ve devamında, başhekimler dinlenme süreleri konusunda ayrıca hassas olmaya teşvik edilmektedir. Birçok Tıp Fakültesi, nöbetlerin yönetmeliğe uygun şekilde düzenlenmesi için harekete geçti. Tıp Fakültelerinden bir kısmının kendiliğinden aldığı bu karar inanıyorum ki yaygınlık kazanacak. Haftada ve ayda en çok kaç nöbet tutulacağı konusunda karar verici konumda olan başhekimler, hocalarımız, kıdemli uzmanlar aynı hassasiyeti gösterecekler.
Mesleğimizde hocalarımıza ve kıdemlilerimize saygı etik bir şarttır. Çünkü “tıp kitabı” okuyarak hekim olunmaz. Hekimlik, usta hekimlerin gözetiminde öğrenilir. Bu durum, doğal olarak bir ast üst ilişkisi oluşturur. Bu ilişkinin arkadaşça bir boyut kazanabildiğini tecrübelerimizle biliyoruz. Çalışma ortamının stresini azaltmak, çalışma sürelerinde ise gençlerin enerjisini biraz da geleceğe saklamak bu arkadaşça ilişkiye bağlı. Türkiye’de toplam hekim sayısı 185 bin 840, toplam hemşire sayısı 232 bin 548’dir. Hekimlerin 101 bin 198’i Sağlık Bakanlığına bağlı kurumlarda görevlidir. Toplam hekim sayısını ülke nüfusuna oranladığınızda bir hekime 457 kişi düşmektedir. 457 sayısı on yıl kadar önce 575’ti. Gelişme ne olursa olsun, bugün bir hekime 457 kişi düşüyor olması çok ağır bir iş yükü demektir.
Bakanlığım döneminde, uzman hekim ihtiyacını karşılamak amacıyla önemli bir adım atılmış, uzmanlık eğitimine başlayan hekim sayısı 7 binden 11 bine çıkarılmıştır. Sayıyı artırmak için nitelikli eğitim kliniklerinin sayısını artırma çabası içindeyiz. Hekim başına düşen kişi sayısını makul düzeylere indirmemiz, çalışma sürelerini azaltmamız mesleğine girecek gençlerin önünü açmamıza da bağlıdır. Aile Hekimliği sisteminin güçlendirilmesi iyileştirme çabalarının bir parçasıdır. Hekimlerin özlük haklarını iyileştirme çalışmamızın kısa zaman zarfında sonuçlanması için gayret ediyorum. Ek ödemenin çalışanlarımız arasında hakkaniyetli bir şekilde dağılımını da sağlayacağız. Sabit ek ödemenin maaşa eklenmesini temin edeceğiz.”[1]
Çok bilinmeyenli sorunun çözümü aslında kolay
Tüm bunların ışığında dijital medyada gelişmeleri heyecanla takip edip, sağlık alanında yeniliklere adım atıldığı bu günlerde asistanların sorunlarının çözülüp, gelişmeleri takip edip yenilikleri üretmeleri için teşvik edilmeliler. Bu yıllarda yapılan çalışmalar gelecekte daha da büyük adımların atılmasını sağlayacak. Çok bilinmeyenli sorun yok aslında, asistanların haklarını koruyacakları ve konuşabilecekleri bir ortam oluşturulmalı. Sorununu dile getirirken bile, ismini saklamak zorunda bırakılan asistanlar nasıl haklarını savunacaklar?
[1] https://twitter.com/drfahrettinkoca/status/1453452509738119184
