Bürokrat/KİK Eski Üyesi/Akademisyen
www.mehmetatasever.org
Bilindiği üzere; sağlık sektörü, Ülkemizin en önemli cari açık kalemlerinden, birisidir. Bu açığın kapatılması amacıyla son yıllarda önemli mevzuatlar yapılarak yerli ve milli üretim için ihtiyaç duyulan alt yapılar oluşturulmaya çalışmıştır.
Türkiye’nin ilaç ve tıbbi cihaz sektöründe küresel pazardaki rekabet gücünü artırmak ve değer zincirinde ülkemizi daha üst konuma taşımak temel amaç olarak belirlenerek biyoteknolojik ilaçlar gibi yüksek teknoloji gerektiren alanlar başta olmak üzere Ar-Ge, üretim, nitelikli insan kaynağı ve mevzuat konularında ülkemizde gerekli ekosistem oluşturulacağı ve Ar-Ge faaliyetlerinin artırılması amacıyla, altyapı ve yetkinliklerin geliştirilmesi sağlanacağı Onbirinci Kalkınma Planında yer alan önemli başlıklardan biridir.
Türkiye sağlık sektörüne yapılacak yatırımları nicelik ve nitelik yönünden etkileyecek gelişmelerin önümüzdeki dönemde hızlanacağı tahmin ediliyor. Dünya çapında ilaç ve tıbbi cihaz sektörü trendleri içinde; stratejik ortaklıklar, yenilikçi ilaca ve tıbbi cihaza erişim, kümelenme modelleri ile ilaç ve tıbbi cihaz firmalarının maliyet avantajı ve yüksek büyüme beklentileri nedeniyle üretim ve Ar-Ge gibi operasyonlarını gelişen ekonomilere kaydırmaları ön plana çıkmaktadır.
Türkiye’de, sağlık sektöründe yerli ve milli üretim ile ilgili faaliyetler artırılarak, yüksek katma değerli ürün üretebilen, küresel pazarlara ürün ve hizmet sunabilen, yurtiçi ilaç ve tıbbı cihaz ihtiyacının daha büyük bir kısmını karşılayabilen bir üretim yapısına geçilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla 14 Ekim 2020 Resmî Gazete’de yayımlanan “Sanayileşme İcra Komitesi Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” sağlık sektöründe yerli ve milli üretimi etkileyecek önemli adımlardan biridir.
Öte yandan 12 Mart 2021 tarihinde Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanana “Ekonomi Reformları” paketinde sağlık sektörü yatırımlarının da önünü açacak başlıkları görüyoruz. Bunların birincisi “Yapısal Cari Açık Azaltılacaktır” başlığı altında sıralanmıştır. Bunlar içinde sağlık sektörü için en çarpıcı olanlarını şu şekilde sıralayabiliriz;
Rekabetçi, yenilikçi ve güçlü bir sağlık sanayisinin geliştirilmesi amacıyla Cumhurbaşkanlığına bağlı Sağlık Endüstrileri Başkanlığı kurulacaktır.
Stratejik sektörlerdeki ürünler için, yerliliği ve teknoloji transferini sağlamak amacıyla alım garantisi verilecektir.
Fintek, biyoteknoloji ve mobilite alanlarındaki regülasyonlar inovasyonun ve ticarileşmenin önünü açacak şekilde gözden geçirilecektir.
“Ekonomi Reformları” paketinde sağlık sektörü açısından ikinci önemli başlık “Yatırımların Teşvik Edilmesi” başlığıdır. Bu başlık altında yatırımların artırılması ile ilgili önemli tedbirler gözükmektedir;
Özel kesim yatırımlarının korunması hakkında kanun çıkarılacaktır.
Devlet destekleri reformu yapılacaktır.
Yatırım teşvik sistemi reforme edilecektir.
Sağlık sektörü yatırımlarını artıracak bir diğer önemli adım olarak; Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından “Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı” kapsamında, teknoloji seviyesi yüksek veya yoğun dış ticaret açığı verilen 919 ürünü yerli imkân ve kabiliyetlerle üretecek yatırımları destekleyecek programın 2021 yılı çağrı planı paylaşılmıştır.
“Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı” kapsamında, 15/6/2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ve 17/10/2016 tarihli ve 2016/9495 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Karar hükümleri çerçevesinde Öncelikli Ürün Listesi Tebliği 27 Şubat 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Öncelikli Ürün Listeleri ile Türkiye’de katma değerli üretimin artırılması hedefine yönelik olarak, 11 inci Kalkınma Planında belirlenmiş olan orta-yüksek ve yüksek teknoloji seviyesindeki odak sektörlerde, yerli üretimin sağlanması veya üretim kapasitesinin artırılması için öncelik verilecek ürünlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır.
Bu amaçla; Orta-yüksek ve yüksek teknoloji düzeyine sahip sektörler olan Kimya (NACE Kodu 20), Eczacılık ile Tıbbi ve Dişçilikle İlgili Araç Gereçler İmalatı (NACE Kodu 21, NACE Kodu 3250), Bilgisayar, Elektronik ve Optik (NACE kodu 26), Elektrikli Teçhizat (NACE kodu 27), Makine (NACE kodu 28), Ulaşım Araçları (NACE Kodları 29 ve 30) sektörlerinde yer alan veya bu sektörlerin gelişimi için kritik önemi olan diğer sektör ürünleri arasından seçilen ürünlere ait listeler, sektörler bazında Öncelikli Ürün Tebliği ekinde ilan edilmiştir.
Öncelikli Ürün Listeleri; dış ticaret verileri, küresel rekabet koşulları, yerel ve küresel talep trendi, yurt içi üretim yetkinliği ve kapasitesi, sektörel ve sektörler arası teknolojik gelişime katkı gibi kriterler dikkate alınarak, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenmektedir. Bu ürünler, sektör özelindeki dinamikler de dikkate alınarak, farklı seviyelerde ürün kodları, ürün nitelikleri veya kullanılan teknolojiler şeklinde tanımlanabilir.
“Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı” kapsamında Sağlık sektöründe desteklenecek öncelikli ürünler; 27 Şubat 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Buna göre 3,806 Milyar USD dış ticaret açığı verilen eczacılık sektöründe 82 ürün, 988 Milyon USD dış ticaret açığı verilen tıbbi cihaz sektöründe ise 46 ürüne yapılacak yatırımların desteklenmesi kararlaştırılmıştır.
Öncelikli ürün olarak belirlenen ürünlerin üretilmesi için;
Yatırım yeri tahsisi
Kamu alım garantisi
Sermaye desteği
Sigorta primi desteği
Gümrük vergisi muafiyeti
KDV istisnası
Vergi indirimi
Finans maliyeti desteği sağlanacaktır.
“Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı” kapsamında 2021 yılı mayıs-haziran döneminde çıkılacak “Sağlık ve Kimya Ürünleri Çağrısı” ile eczacılık, tıbbi cihaz ve kimya sektöründeki öncelikli ürünlere yönelik yatırımlar desteklenecektir. Sağlık sektöründe yatırım yapmayı düşünen yatırımcılar için çok cazip olan bu teşviklerden yararlanmak ve 2021 yılı mayıs-haziran döneminde çıkılacak “Sağlık ve Kimya Ürünleri Çağrısı” kapsamında başvuru yapılması amacıyla yatırım yapılmaya uygun ürünleri belirlemek için acele etmek gerekir.
